Ermənistan teleqram kanalları xəbər verir ki, sentyabrın 11-də və 12-də 500-dən çox gənc və orta yaşlı kişi Qarabağın ermənilər yaşayan hissəsini tərk edərək rus sülhməramlılarının müşayiəti ilə Laçın sərhəd-keçid məntəqəsindən keçərək Ermənistana gedib.

Qarabağdan gedənlər “tələbələr”, “Rusiya Federasiyasının vətəndaşları”, “xəstələr” və s. kimi təqdim olunub.

Öz növbəsində Azərbaycan teleqram kanalları bildirirlər ki, sentyabrın 13-də daha 183 nəfər Qarabağdan Ermənistana gedib. Yəni, Ermənistanın 155, Rusiyanın 26, Ukraynanın 2 vətəndaşı Qarabağı Laçın sərhəd-keçid məntəqəsindən tərk edərək, Xankəndi-Göris istiqamətində gediblər.

Eyni zamanda, erməni KİV-lərinin, xüsusən də “Fakt” qəzetinin yazdığına görə, Rusiya “sülhməramlı” qüvvələrinin müvəqqəti yerləşdiyi zonada panika və ruh düşkünlüyü əhval-ruhiyyəsi hökm sürür.

Bir vaxtlar “Arsax uğrunda mübarizənin ön sıralarında” olduqlarını iddia edən bir sıra yerli “ağır fiqurlar” “Artsaxda prezident seçkiləri”ndən sonra geri çəkilirlər.

Məsələn, onların arasında Araik Arutyunyanın “prezidentliyi” dövründə “prezident yanında anti-böhran şurasının sədri” olmuş Tiqran Petrosyan da var. Petrosyan açıq şəkildə bəyan edir ki, o, “Artsaxdan” çıxmaq üçün humanitar dəhliz yaradılmasını tələb edir. Bu bəyanat böyük rezonans doğurub: axı indiyə qədər “Artsaxı ermənilərdə saxlamaq” üçün döyüşmək tələb olunurdu, amma indi “arxadan bıçaq zərbəsi” vurulur. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Tiqran Petrosyan bunu açıq şəkildə bəyan edib.

Erməni KİV-lərinin yazdığına görə, “Artsaxdakı humanitar dəhlizlə bağlı ictimai və qeyri-rəsmi səviyyədə tezislər əsasən Nikol Paşinyanın o zaman yaratdığı və rəhbərlik etdiyi qruplar tərəfindən hazırlanıb”. Üstəlik, bu cür xütbələr səsləndirən eyni dairələr panika yaratmağa çalışırlar. Qəzetin yazdığına görə, separatçıların “təhlükəsizlik qüvvələri” bu cür ictimai çağırışların və əhali arasında çaxnaşma yaradan bu cür addımların qanunsuz hərəkət kimi qiymətləndiriləcəyi və sərt tədbirlər görüləcəyi barədə xəbərdarlıq ediblər.

Beləliklə, kişi cinsindən olan orta yaşlı ermənilərin kütləvi şəkildə Qarabağı tərk etməsi ilə bağlı sual yaranır - bu nədir? Qaçış? Kimsə əmr verib? Ola bilər ki, Bakının çoxdan çıxarılmasını ləğv edilməsini tələb etdiyi “Artsax Müdafiə Ordusu”nun üzvləri mülki şəxslər adı altında Qarabağı tərk edirlər? Yəni, separatçılar, “sülhməramlılar” və Bakı arasında hansısa gizli razılaşma əsasında məhz bu “ordunun” ləğv edilməsi prosesinin başlaması ola bilərmi? 

Tanınmış politoloq, Şərq-Qərb Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Ərəstun Oruclu hesab edir ki, hazırda Qarabağı tərk edən o gənclər ya həqiqətən də hansısa qanunsuz silahlı birləşmələrin üzvləridir, ya da Ermənistan vətəndaşları, Ermənistan ordusunun əsgərləridir.

“Bu gün vəziyyət o dərəcədə gərgindir ki, müharibə və ya hansısa toqquşma başlaya bilər”, - o, Press Kluba açıqlamasında deyib: “Həmin adamlar əsir düşmək riski ilə üz-üzə qalıblar. Belə olan halda Ermənistan Respublikasının bu gün Qarabağda, Azərbaycan ərazisində heç bir silahlı qüvvələrinin olmadığı, rəsmi İrəvanın bu siyasətdə iştirak etmədiyi, hətta Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığı kimi oyunu sabun köpüyü kimi partlaya bilər. Bu bir səbəb ola bilər.

Başqa bir səbəb o ola bilər ki, separatçı rejim ya Rusiyanın yalançı “sülhməramlılarının” diktəsi ilə, ya da onlarla əməkdaşlıq edərək, həqiqətən də Azərbaycana qarşı hansısa hərbi təxribatlar hazırlayır.

Məncə, ikinci versiya daha inandırıcıdı. İnsanlar bəlkə də qarşıdan daha bir ciddi qarşıdurmanın gəldiyini anlayırlar, onun itkisiz ötüşməyəcəyini başa düşürlər. Və sadəcə olaraq, gəncləri, övladlarını, oğullarını oradan çıxarırlar ki, müharibə oduna düşməsinlər, canlarını qurtarsınlar. Belə başa düşürəm ki, iki versiyadan biridir”.

Bununla belə, ekspert yuxarıda qeyd etdiyimiz versiyanı da nəzərdən keçirməyə layiq olan variant hesab edir. “Bu, ictimaiyyətə açıqlanmayan üçtərəfli razılaşmaya əsasında “Artsax müdafiə ordusunun” buraxılmasının əlaməti də ola bilər. Amma bu halda həmin adamları mütləq Ermənistana aparmağa ehtiyac qalmazdı. Onlar qala da bilərdilər. Yəni, elə etmək olardı ki, qeyri-qanuni ordunun buraxılması ilə bağlı dəlillər açıq şəkildə nümayiş etdirilməsin. Bu versiyanı da istisna etmirəm. Amma hesab edirəm ki, mənim irəli sürdüyüm fərziyyələr daha inandırıcıdır”, - Oruclu fikrini tamamlayıb.

Rauf Orucov