Martın əvvəlində keçirilən XI Qlobal Bakı Forumu ilə bağlı Azərbaycana çoxsaylı məktublar, təbriklər gəldi. 

Çox vaxt almadan keçirəm mətləbə...

Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının Baş naziri Rişi Sunak da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə Forumla əlaqədar təbrik məktubu göndərdi. Baş nazirin məktubunda diqqət çəkən, sətiraltı məqamlar çox idi. Amma mənə görə, bu məktubda ən ciddi mesaj aşağıdakı idi:

“Azərbaycan özünün gələcəyi ilə bağlı yol kəsişməsindədir. Hazırda sizin Ermənistanla onilliklər boyu davam edən münaqişəyə son qoymaq üçün tarixi fürsətiniz var. Dünya sizin dekabr ayında verdiyiniz birgə bəyanatı alqışladı”.

Ən maraqlısı isə daha sonrasıdır...

Azərbaycan Prezidentinin rəsmi saytında və AZƏRTAC agentliyinin saytında baş nazirin məktubunun davamı azərbaycan dilində olan versiyada belə redaktədə verilib: 

“Dünya sizin dekabr ayında verdiyiniz birgə bəyanatı alqışladı. Bu ilin noyabrında Bakıya səfər edərkən sülh müqaviləsinin artıq imzalandığını və təmin edildiyini, iqlim, enerji, su və ərzaq təhlükəsizliyinə dair ümumi çağırışların öhdəsindən birgə gəlməyə sadiq olan Cənubi Qafqaz ölkələrini görmək daha da əhəmiyyətli bir hadisə olardı”. 

 (Mənbə: https://azertag.az/xeber/boyuk_britaniya_ve_simali_irlandiya_birlesmis_kralliginin_bas_naziri_risi_sunakdan-2949437 )

Azərbaycanın kifayət qədər ciddi informasiya resurslarında isə məktubun azərbaycan dilində olan versiyası belədir: 

“Dünya Sizin dekabr ayındakı birgə bəyanatınızı alqışladı; bu ilin noyabrında Bakıya gələrək sülh sazişi imzalamaq, Cənubi Qafqaz ölkələrinin iqlim və enerji, su və ərzaq təhlükəsizliyi kimi ortaq çağırışlara qarşı birlikdə mübarizə aparmaq öhdəliyini QƏBUL ETMƏLƏRI çox yaxşı olardı”. 

(Mənbə: https://az.trend.az/azerbaijan/politics/3874476.html)

https://apa.az/resmi-xeber/risi-sunak-azerbaycan-prezidentine-mektub-gonderib-829329

Sözsüz ki, Azərbaycanın informasiya resurslarında Rişi Sunakın İlham Əliyevə ünvanladığı məktubun orijinal ingilis və tərcümə olunmuş rus dilində olan variantları da var. 

Azərbaycan Prezidentinin rəsmi saytındakı ingilis dili versiyası belədir:

“Azerbaijan stands at the crossroads of its future. At this moment, you have an historic opportunity to end decades of conflict with Armenia. The world welcomed your joint statement in December: it would be even more powerful to come to Baku this November with a peace agreement signed and secured and the countries of the South Caucasus committed to tackling together the shared challenges of climate and energy, water, and food security”.

Azərbaycan prezidentinin rəsmi saytında dərc olunmuş rus tərcüməsində isə məktub bu redaktədə verilib:

“Азербайджан находится на переходном этапе своего будущего. На этом этапе у Вас есть исторический шанс положить конец продолжающемуся десятилетиями конфликту с Арменией. Мир приветствовал Ваше декабрьское совместное заявление; было бы очень хорошо, собравшись в ноябре этого года в Баку, подписать мирное соглашение, чтобы страны Южного Кавказа приняли обязательство по совместной борьбе с такими общими вызовами как климатическая и энергетическая, водная и продовольственная безопасность”.

Əvvəlcə onu qeyd edək ki, Baş naziri Rişi Sunakın bu “çoxmənalı” məktubunun üç dildə dərc olunmuş bütün versiyaları Azərbaycanın maraqlarına və bölgədəki sülh zərurətinə cavab verir.

Azərbaycan Prezidentinin rəsmi saytında dərc olunmuş azərbaycan dilində olan varianta istinad etsək, bu o deməkdir ki, Rişi Sunak COP29-da iştirak etmək üçün Bakıya gələcək. Sözsüz ki, bu, Azərbaycanın birmənalı uğuru olardı.

Rişi Sunakın həmin vaxta qədər sülh sazişinin imzalanmasını istəməsi ancaq alqışlana bilər. 

Məktubun Azərbaycanın  kifayət qədər ciddi agentliklərində dərc olunmuş variantına istinad etsək, belə çıxır ki, Böyük Britaniyanın baş naziri rəsmi İrəvan təmsilçilərinin COP29-da iştirakına işarə edir. Rişi Sunak rəsmi İrəvan təmsilçilərinin noyabrda Bakıya gəlməsini həm təqdir, həm də tərəfləri buna təşviq edir. Belədirsə, ehtimal etmək olar ki, ötən ilin dekabrında imzalanan birgə bəyanatın gözəgörünməz vasitəçisi məhz Böyük Britaniya olub. Və Böyük Britaniya noyabrda Nikol Paşinyanın Bakıya gəlməsində maraqlıdır.

Baş nazirin məktubunun ingilis və rus dilində olan versiyalarına istinad etsək, belə anlaşılır ki, Rişi Sunak noyabrda Bakıya gəlmək fikrindədir və eyni zamanda Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın da Bakıya gəlməsini və bu mötəbər tədbirdə Azərbaycan və Ermənistan arasında 30 il davam edən münaqişəyə son qoyacaq sənədi imzalamasını istəyir. Bu isə bir daha sübut edir ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında ikitərəfli təmasların pərdəarxası himayədarı məhz Böyük Britaniyadır. Britaniya bu məsələdə aktivdirsə, demək, ABŞ da bu prosesi dəstəkləyir.   

Əslində bu da hamısı deyil...

27 fevral 2024 tarixdə old.pressklub.az saytında Azərbaycanla Ermənistan arasında aparılan pərdəarxası danışıqlar və ikitərəfli danışıqlarda gəlinən nəticələrə əsaslanaraq yazmışdım ki, sülh müqaviləsi COP29 vaxtı imzalana bilər. 

Rişi Sunakın məktubunun analizi göstərir ki, o da bu fikirdədir.

Son vaxtlar həm Ermənistanda, həm də Azərbaycanda baş verənləri, səslənən bəyanatları nəzərdən keçirsək, görərik ki, həm də təkcə o bu fikirdə deyil. 

Azərbaycan Prezidentinin sülh sazişi üçün fürsətin yetişdiyi barədə bəyanatı və Ermənistanın Baş nazirinin Azərbaycanla sərhədə gələrək, anklavlar məsələsini sadə xalqla müzakirə etməsi prosesin görünən tərəfləridir. 

Bütün bunlardan sonra ehtimal etmək olar ki, yaxın zamanlarda ya Londondan Qafqaza, ya da İrəvan və Bakıdan Dumanlı Albiona yüksək səviyyəli səfərlərin olacağı istisna deyil...