2025-ci ilin əvvəllərində, dünya hələ də Ukrayna ilə Rusiya arasında davam edən müharibənin təsiri altında qalır. Münaqişə, regionda və beynəlxalq arenada geniş siyasi, iqtisadi və humanitar nəticələrə səbəb olub. Lakin, son dövrlərdə bəzi əlamətlər göstərir ki, sülh müzakirələrinin başlanması və hətta mümkün bir sülh sazişinin əldə edilməsi artıq uzaq bir ehtimal deyil.

Financial Times (FT) tərəfindən yayımlanan yeni məqalədə, Ukrayna-Rusiya münaqişəsinin sona çatması üçün bir neçə mühüm proqnoz təqdim olunur. Bu proqnozlar, yalnız müharibənin hərbi tərəflərini deyil, həm də beynəlxalq güclərin, iqtisadiyyatın və humanitar vəziyyətin nə dərəcədə sülh sazişinə təsir edəcəyini nəzərə alır.

1. Sülhün Tərəfdaşları: Qərb, Rusiya və Ukrayna

FT məqaləsində qeyd olunur ki, sülh sazişinin əldə olunmasında əsas oyunçular Qərb ölkələri, Rusiya və Ukrayna olacaq. Qərbin, xüsusilə ABŞ və Avropa İttifaqının, münaqişənin sonlandırılmasında oynayacağı rolu böyükdür. Onlar həm diplomatik, həm də iqtisadi təzyiq vasitəsilə tərəfləri sülhə yaxınlaşdıra bilərlər. Lakin, Rusiya və Ukraynanın da öz milli maraqları və təhlükəsizlik tələbləri vardır.

Ukraynanın prezidenti Volodimir Zelenski, münaqişənin yalnız ərazi bütövlüyü və suverenlik prinsiplərinə əsaslanan bir həll yolu ilə sona çatacağını dəfələrlə vurğulayıb. Rusiya isə, öz növbəsində, Krım və Donbas bölgələrinin gələcəyinə dair tələblərini masaya qoyur. Bu, hər iki tərəf arasında anlaşma əldə etməyi çətinləşdirən əsas maneədir.

2. Hərbi Yüksəliş və Diplomatik Yavaşlama

Müharibənin hərbi mərhələsi, xüsusilə 2024-cü ilin sonunda, daha da intensivləşib. Lakin, FT yazır ki, hər iki tərəf də uzun müddətli döyüşlərin davam etməsini istəmir. Ukraynanın ərazilərini geri alması və Rusiya qüvvələrinin məğlub olması, hərbi cəhətdən böyük bir irəliləyiş olsa da, sülhə gedən yol hələ də çox çətin və qeyri-müəyyəndir.

Diplomatik cəhətdən, sülh danışıqları bir neçə dəfə uğursuz olub. Lakin, 2025-ci ildə bəzi müsbət əlamətlər görünür. Bir çox analitiklər, həm Ukrayna, həm də Rusiya üçün müharibənin iqtisadi və humanitar yükünün daha da ağırlaşacağını və bunun tərəfləri sülhə daha yaxınlaşdıracağını düşünürlər.

3. İqtisadi Təsirlər və Sanksiyalar

Sanksiyalar və iqtisadi təzyiqlər, Rusiya iqtisadiyyatını ciddi şəkildə zəiflətdi. FT-nin yazdığına görə, bu təzyiqlər, Rusiya hökumətini sülhə daha yaxınlaşmağa məcbur edə bilər. Eyni zamanda, Ukrayna da müharibənin davam etməsinin ölkənin iqtisadiyyatı və infrastrukturu üzərində daha böyük zərərlərə yol açdığını görür.

Qərbin iqtisadi yardımları və sanksiyalar, həm də Ukraynanın mövqeyini gücləndirir. Lakin, hər iki tərəf üçün də sülh sazişi, yalnız müharibənin dayandırılması deyil, həm də iqtisadi bərpa və inkişaf üçün bir şans ola bilər.

4. Humanitar Vəziyyət və Mülki Əhali

Müharibənin humanitar fəsadları da danışıqların önəmli bir hissəsidir. Milyonlarla insan qaçqın düşüb, şəhərlər və kəndlər dağıdılıb. Humanitar təşkilatlar və beynəlxalq qurumlar, münaqişənin sona çatdırılmasının mülki əhali üçün həyat qurtarıcı olacağını vurğulayırlar.

FT məqaləsində qeyd edilir ki, beynəlxalq ictimaiyyətin təzyiqləri və humanitar yardımlar, tərəfləri sülh sazişi üçün razılaşmağa təşviq edə bilər. Mülki əhalinin yaşadığı çətinliklər, həm Ukrayna, həm də Rusiya üçün münaqişənin davam etməsinin mənasız olduğunu göstərir.

5. Gələcək Perspektivlər: Sülh və Təşəbbüslər

Sülh sazişi üçün ən yaxşı senari, hər iki tərəfin ərazi məsələlərində müəyyən güzəştlər etməsi və beynəlxalq zəmanətlərin təmin edilməsi ola bilər. Bu, həm Ukrayna, həm də Rusiya üçün yeni təhlükəsizlik arxitekturasının yaradılmasını tələb edəcək. FT-nin proqnozlarına görə, bu cür bir sülh sazişi, beynəlxalq güclərin dəstəyi ilə mümkün ola bilər.

Ukrayna-Rusiya münaqişəsinin sona çatması, yalnız iki ölkə üçün deyil, bütün dünya üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Sülh sazişi, həm regionda, həm də qlobal miqyasda sabitliyi təmin edə bilər. Lakin, bu prosesin nə qədər çətin və uzun olacağı, hələ də naməlumdur.

Nəticə

FT-nin yazdığına görə, Ukrayna-Rusiya münaqişəsinin sona çatması, mümkün olsa da, hələ də çoxsaylı maneələrə və diplomatik çətinliklərə tabedir. Lakin, iqtisadi və humanitar təzyiqlər, həmçinin beynəlxalq cəmiyyətin müdaxiləsi, sülhə gedən yolu daha yaxın edə bilər. Hər iki tərəf də müharibənin davam etməsinin uzun müddətli nəticələrini artıq hiss edir və bu, sülh sazişinin əldə olunması üçün bir şans yaradır.