Fransa ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlərdə davam edən problemlər son vaxtlar çox gözlənilməz rakurs alıb. Qəflətən məlum olub ki, rəsmi Bakı Fransanın Sakit okeandakı müstəmləkəsi - Yeni Kaledoniyanın yerli əhalisinin hüquqlarının pozulmasından çox narahatdır.

Fransa hökuməti ötən həftə iğtişaşların başladığı Yeni Kaledoniyaya qoşun yeridib. Ölkənin daxili işlər naziri Azərbaycanı Yeni Kaledoniyanın müstəqilliyinin tərəfdarlarını dəstəkləməkdə ittiham edib. Fransanın xüsusi xidmət orqanlarındakı bəzi mənbələr baş verənlərdə Rusiyanın da əli olduğundan danışırlar.

Fransa prezidenti Emmanuel Makron bölgədə fövqəladə vəziyyət elan edib və hakimiyyətin istənilən zorakılıq təzahürlərinə sərt reaksiya verəcəyini bildirib. Hakimiyyət Yeni Kaledoniyada komendant saatı tətbiq edib və TikTok sosial şəbəkəsini qadağan edib.

Yeni Kaledoniyada iğtişaşlar Fransa parlamentinin regional qanunverici orqana seçkilər barədə qanuna düzəlişlər etməsindən sonra başlayıb. Bu düzəliş son 10 ildə Yeni Kaledoniyada yaşayan Fransa vətəndaşlarına səsvermə hüququ verir.

Bu, Yeni Kaledoniyanın yerli əhalisi olan kanakların qəzəbinə səbəb olub. Onlar əraziyə yeni köçən fransız seçicilərin payının kəskin artması ilə yerli əhalinin siyasi təsirinin azalacağından qorxurlar.

Fransa parlamentinin qərarından sonra başlayan iğtişaşlar nəticəsində azı 4 nəfər, o cümlədən 3 kanak və 1 polis əməkdaşı güllə yarasından dünyasını dəyişib.

Yerli sakinlər paytaxt Numeada dükanları sındırıb, dövlət idarələrini yandırıblar. Fransanın daxili işlər naziri Cerald Darmanen bildirib ki, yüzlərlə adam, o cümlədən 100-ə yaxın polis yaralanıb.

Məlumatlara görə, yerli sakinlərdən ibarət qruplar hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları ilə atışmaya başlayıblar.

Darmanen cümə axşamı bildirib ki, Azərbaycan hakimiyyəti Yeni Kaledoniyada baş verən hadisələrə müdaxilə edir.

“Bu, fantaziya deyil. Təəssüf ki, bəzi separatçılar Azərbaycanla razılığa gəliblər”, – daxili işlər naziri “France 2” telekanalına müsahibəsində deyib. O, əlavə edib ki, “müdaxilə cəhdləri olsa da, Fransa öz ərazisi üzərində suverenliyini qoruyub saxlayır”.

Darmanen hansı müdaxilədən danışdığını açıqlamasa da, bu ittihama cavab olaraq Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat xidməti xüsusi bəyanat yayaraq “fransalı nazirin əsassız fikirlərini” tamamilə rədd edib.

“Fransa daxili işlər naziri Azərbaycanı Yeni Kaledoniyada müstəqillik tərəfdarının etirazlarını dəstəkləməkdə ittiham etməkdənsə, diqqətini öz ölkəsinin bu cür etirazlara səbəb olan uğursuz siyasətinə yönəltməlidir”, - Bakının  rəsmi bəyanatında deyilir. “Biz bir daha Fransanı ölkəmizə qarşı əsassız iddiaları dayandırmağa çağırırıq”.

Amma Azərtac dövlət agentliyi aprelin sonunda xəbər vermişdi ki, Yeni Kaledoniya parlamentinin yerli əhalini təmsil edən deputatlarından biri “göstərilən dəstəyə, Azərbaycanın onlarla olmasına, müstəmləkəçiliyə qarşı çıxdığına, müstəqillik uğrunda mübarizəni dəstəklədiyinə görə” Bakıya təşəkkür edib.

O, bunu Bakıda keçirilən “Yeni Kaledoniya: tarix, müasir çağırışlar və gözlənilən gələcək” adlı elmi konfrans zamanı deyib.

Yeni Kaledoniya Konqresinin infrastruktur komitəsinə rəhbərlik edən deputat Neysselin Omayra səfər zamanı Azərbaycanla əməkdaşlıq memorandumu imzalayıb.

“Bura siyasi dəstək də daxildir”, - Azərtac Omayranın sözlərindən sitat gətirir.

APA da xəbər verir ki, Fransa müstəmləkələrində müstəqillik uğrunda mübarizə aparan 14 hərəkatdan ibarət Bakı Təşəbbüs Qrupu Yeni Kaledoniyada baş verənlərlə bağlı bəyanat yayıb.

“Bəyanatda Fransa hökumətinin Yeni Kaledoniyadakı seçici kütləsinin genişləndirilməsi ilə bağlı qeyri-qanuni dəyişikliklər pislənilir, həmçinin kanak xalqının müstəqillik uğrunda ədalətli mübarizəsinə tam dəstək ifadə edilir” – agentliyin məlumatında bildirilir.

Hamıya məlumdur ki, Fransa ilə Azərbaycan arasında münasibətlər 2020-ci ildə Qarabağ müharibəsindən sonra pisləşib. Avropanın ən böyük erməni diasporunun məskunlaşdığı Fransa ənənəvi olaraq Ermənistana tərəf meyl edib və bu da Azərbaycanı qıcıqlandırır.

Ötən ay Fransa Azərbaycandakı səfirini “məsləhətləşmək” üçün geri çağırıb, Azərbaycan isə buna cavab olaraq Fransanı “dağıdıcı fəaliyyətdə” ittiham edib.

Bundan başqa, Fransa hökumətinin bəzi nümayəndələri hesab edirlər ki, Azərbaycanın anti-müstəmləkəçilik ritorikası böyük ölçüdə Moskvanın təşəbbüsüdür.

POLITICO nəşri fransız kəşfiyyatının adının açıqlanmasını istəməyən zabitindən sitat gətirir.  Zabit iddia edir ki, “Rusiya və Azərbaycanın Yeni Kaledoniyada anti-müstəmləkə fəaliyyəti “bir neçə həftə, hətta bir neçə aydır” davam edir.

Fransa hökumətində adının çəkilməsini istəməyən başqa bir mənbə AFP-yə verdiyi məlumatda bildirib ki, çərşənbə günü Azərbaycan sosial şəbəkələri əllərindəki silahı yerə uzadılmış kanak meyitlərinə tərəf tuşlayan iki ağdərili polisin fotoşəkilini yerləşdiriblər.

“Bu, kifayət qədər genişmiqyaslı kampaniyadır: bu hesablar tərəfindən 4 minə yaxın belə yazı dərc edilib”, - deyə o, əmin edib.

Fransa noyabrda Azərbaycanın tərəfdarlarını Parisin Olimpiada paytaxtı kimi reputasiyasına xələl gətirmək məqsədi daşıyan dezinformasiya kampaniyası aparmaqda ittiham edib.

Bakı bu ittihamları da qətiyyətlə rədd edib. 

Bu arada, Yeni Kaledoniyanın ali komissarı Lui Le Frank etiraf edib ki, hakimiyyət Yeni Kaledoniyanın bəzi rayonlarına nəzarət etmir və Fransa tərəfindən göndərilən qüvvələr "itirilən şəhər ərazilərini geri almaq" üçün istifadə olunur.

Le Frank bildirib ki, Yeni Kaledoniyanın bəzi bölgələrində "yüzlərlə iğtişaşçı yalnız bir şey gözləyir: təhlükəsizlik qüvvələri ilə toqquşma". 

Yeni Kaledoniyada fövqəladə vəziyyət tətbiq edilib, hakimiyyət komendant saatı tətbiq edib, kütləvi tədbirlər, silah gəzdirilməsi və spirtli içkilərin satışı qadağan olunub.

Məktəblər qapadılıb, Numea inzibati paytaxtının hava limanı Fransa hərbçilərinin nəzarəti altındadır və kommersiya uçuşları üçün bağlanıb.

Bəs, Azərbaycan hakimiyyəti bu problemə qarışmaqla düzgün iş görür? Axı Avstraliya yaxınlığındakı uzaq bir ərazidə konkret praktiki addımlar dövlətimizin büdcəsindən böyük maliyyə xərcləri tələb edəcək. Bu vəsait isə ölkəmizin əmək qabiliyyətli əhalisinin vergilərindən formalaşır. Bəs bütün bunlar Azərbaycan dövlətinə və xalqına müsbət bir şey gətirə bilərmi? Əgər müsbət heç nə yoxdursa, bu addımlar son nəticədə nəyə xidmət edir? 

Beynəlxalq məsələlər üzrə ekspert Elman Fəttah bununla bağlı fikirlərini Pressklub.az-la bölüşüb.

O, rəsmi Bakının Fransanın anti-Azərbaycan siyasətinə qarşı çıxmasını tamamilə normal sayır. 

“Hər bir ölkə özünü haqsız ittihamlara qarşı müdafiə etməlidir. Lakin ədalətsizlikdə ittiham etdiyiniz ölkəyə qarşı ədalətsiz davranmaq, bu və ya digər formada separatçılıq kimi qiymətləndiriləcək fəaliyyətlə məşğul olmaq da yanlışdır və Azərbaycan dövlətinə heç bir fayda verməyəcək. Üstəlik, Avropanın və dünyanın Fransa kimi qüdrətli ölkəsi ilə qarşıdurmaya getmək, Azərbaycanın maraqlarına uyğun olmayan məsələlərdə Fransa ilə rəqabət aparmaq, təbii ki, ölkəmizin təhlükəsizliyinə ciddi təhdidlər yarada bilər. Bu baxımdan Azərbaycanın Kaledoniyada baş verən hadisələrdə iştirakı (bu məsələ ilə bağlı ciddi faktlar üzə çıxıb) Fransanın Azərbaycana qarşı daha ardıcıl və qətiyyətli mövqe tutmasına gətirib çıxaracaq ki, bu da öz növbəsində Parisin anti-Azərbaycan siyasət aparmasına töhfə verəcək. Eyni zamanda, Fransanın müttəfiqləri, yəni Aİ və NATO-nun əksər ölkələri buna qoşulacaq. Bir sözlə, rəsmi Bakının Kaledoniya vasitəsilə Fransaya qarşı yürütdüyü siyasət çox təhlükəli nəticələrə gətirib çıxara bilər”, - ekspert bildirir.

Amma bu siyasətin Azərbaycanın strateji maraqlarına zidd olduğu o qədər açıq-aydın görünürsə, rəsmi Bakı niyə Kaledoniya kartından Fransaya qarşı istifadə etməkdə israrlıdır? “Mən hesab edirəm ki, bu qərar təkcə Azərbaycan tərəfindən qəbul edilmir. Rəsmi Bakı Rusiya ilə müttəfiqlik münasibətləri çərçivəsində ardıcıl olaraq anti-Qərb siyasəti aparır. Parisin Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin normallaşdırılması məsələsində anti-Azərbaycan mövqeyindən çıxış edən Azərbaycan hökuməti anti-Qərb siyasətinin əsas hədəfi kimi Fransanı seçib”, - Fəttah fikrini yekunlaşdırıb. 

Rauf Orucov