“Azərbaycan vahid Çin siyasətini dəstəkləyir”. Bu barədə Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin yanvarın 13-də Tayvanda keçirilən seçkilərlə bağlı məlumatında deyilir.

“Azərbaycan Tayvanın müstəqilliyini tanımır və seçkiləri pisləyir. Azərbaycan Çinin daxili işlərinə qarışılmasının əleyhinədir”, - Nazirliyin şərhində bildirilir.

Qeyd edək ki, mayın 13-də Tayvanda prezident və parlament seçkiləri keçirilib. Prezident seçkilərində hakim Demokratik Tərəqqi Partiyasının namizədi, hazırkı vitse-prezident Lay Tsinde qalib gəlib. O, Tayvanın müstəqilliyinin tərəfdarı kimi tanınır.

Maraqlıdır, rəsmi Bakının bu açıqlaması nə deməkdir? Doğrudanmı, bunu açıq şəkildə bəyan etmək lazım idi? Nədənsə, digər postsovet dövlətləri adada keçirilən seçkiləri pisləyən və ya tanıyan səs-küylü bəyanat verməyiblər. Bəs bu, Azərbaycan rəhbərliyinin nəyinə lazım idi? Bəlkə Bakı Pekindən hansısa asılılıq hiss edir? Bəlkə Çinin dəstəyinə ehtiyac hiss edir? Burada hansı asılılıq ola bilər? Siyasi? İqtisadi? 

Bir tərəfdən elə gələ bilər ki, bu, Azərbaycanın mövqeyinin qəti şəkildə ortaya qoyulmasıdır – yəni, Bakı açıq şəkildə dünyanın bütün dövlətlərinin ərazi bütövlüyünün dəstəklənməsi prinsipini təbliğ edir. Ancaq digər tərəfdən yenə də eyni sual ortaya çıxır - bunu etmək həqiqətən lazım idimi? Xüsusən də o zaman ki, Qərbdəki tərəfdaşlarımızın çoxunun Tayvanın Pekinin kommunist diktaturasından müstəqillik istəyinə rəğbət bəslədiyini bilirik. Burada hansı fərziyyələr irəli sürmək olar?

Hakimiyyət dairələrinə yaxın olan və adının çəkilməsini istəməyən ekspertlərdən biri old.pressklub.az-a bildirib ki, Bakı, Qarabağ problemi həll olunandan sonra bunu Çindən dəstək istəməsi səbəbindən etmir. “Mümkündür ki, Azərbaycan hakimiyyətinə öz mövqeyini bildirmək xahişi ilə müraciət olunub və bu bəyanat ortaya çıxıb. Bundan əlavə, bu, Qərblə gərginlik fonunda ərazi bütövlüyü prinsipinin üstünlüyünü bəyan etmək üçün daha bir fürsətdir. Yeri gəlmişkən, bu prinsip dövləti hansı rejimin idarə etməsindən asılı deyil. Ermənilər də bu hiylədən istifadə etdilər - deyirdilər ki, Azərbaycan demokratik ölkə deyil, ona görə də Qarabağın ondan ayrılmasını istəyirik.

Yeri gəlmişkən, onu da xatırlatmaq yerinə düşər ki, kommunist Çini ötən əsrin 70-ci illərində BMT-də məhz ABŞ-ın sayəsində rəsmən təmsil olunub. Bunun təşəbbüskarı artıq dünyasını dəyişən Kissincer olub. Sabah Çində fərqli rejim ola bilər. Amma bu o demək deyil ki, kiminsə müəyyən hökumət tipini bəyənmədiyi üçün ərazilər ayrıla və ya əlindən alına bilər”, - ekspert bəyan edib.

Öz növbəsində Gürcüstan Strateji Təhlil Mərkəzinin (GSAC) aparıcı eksperti Gela Vasadze old.pressklub.az-a açıqlamasında xatırladıb ki, rus şairi Vladimir Mayakovskinin yazdığı kimi, “əgər ulduzlar parıldayırsa, deməli, bu, kiməsə lazımdır”.

“İndi görək, bu, Azərbaycan rəhbərliyinin nəyinə lazım idi? Bir tərəfdən, əlbəttə ki, Çin Azərbaycanın mühüm tərəfdaşıdır və Bakı onunla münasibətləri korlamaq istəməzdi. Azərbaycan Çinlə ilk növbədə iqtisadi sahədə - logistika (Orta Dəhliz) sahəsində qarşılıqlı fəaliyyət göstərir, Çin iqtisadiyyatındakı böhrana baxmayaraq, oradan gələn investisiyalar hələ də aktualdır. Bundan əlavə, Mərkəzi Asiya regionunda Azərbaycan və Çin arasında qarşılıqlı siyasi əməkdaşlıq sahəsi mövcuddur. Amma bunlar yenə də Tayvanın seçkilərini pisləmək üçün yetərli şərtlər deyil. Əgər Bakı sussaydı, çətin ki, Pekin bunun fərqində olardı”, - Vasadze hesab edir.

Onun sözlərinə görə, ən çox ehtimal olunan səbəb siyasidir. “Bu, ilk növbədə, 2023-cü ilin sentyabrından sonra tutduqları mövqe ilə bağlı Vaşinqtona və bütövlükdə kollektiv Qərbə qəti cavabdır. Eyni zamanda, Bakı “vahid Çin” siyasəti çərçivəsində beynəlxalq hüquqa sadiqliyini bir daha vurğulamağı vacib sayıb. Dünyanın yenidən qurulması fonunda böyük ticarət gedir və bu bəyanat dünya siyasi birjasında kollektiv Qərblə münasibətlərdə qiymətlərin artırılması istiqamətində müəyyən addımdır. Düzdür, bütün bunlar mənim təxminimdir”, - deyə gürcü politoloq yekunlaşdırıb.

P.S. Yeri gəlmişkən, yanvarın 15-i axşam saatlarına yaxın İrəvan da baş verənlərə münasibət bildirib. 

Ermənistan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Ani Badalyan Tayvanda keçirilən “prezident” seçkilərini mediaya şərh edərkən “Ermənistan həmişə “vahid Çin” prinsipini dəstəkləyib” deyib.

Rauf Orucov