“Azərbaycan Ermənistanla sülh müqaviləsini Rusiya Federasiyası ərazisində imzalamağa hazırdır, bu faktdır, lakin İrəvanın mövqeyi bəlli deyil”. Bunu cümə axşamı Moskvada keçirdiyi mətbuat konfransında Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov deyib.

Lavrov bildirib ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında normallaşma istiqamətində irəliləyişin olmaması İrəvanın mövqeyindən qaynaqlanır və bu, ona Qərb tərəfindən məsləhət görülür. “Avropa İttifaqı, Fransa, Almaniya və ABŞ marşrutların açılması, sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi, sülh müqaviləsinin hazırlanması məsələlərində Rusiya-Ermənistan-Azərbaycan həllinin nəticələr verdiyini anlayan kimi dəvət olmadan nizamlanma prosesinə qoşulmağa başladılar”, - o, bəyan edib.

Eyni zamanda, Lavrov, Qərbi “Moskva, Bakı və İrəvan arasında üçtərəfli razılaşmaların həyata keçirilməsinə mane olmaqda” ittiham edib.

O qeyd edib ki, Cənubi Qafqazda həmişə Qərbin “yaxşı məsləhətləri” mövcuddur və onlar daima öz geosiyasi məqsədlərini həyata keçirməyə yönəliblər.

Rusiya xarici işlər naziri Ermənistan rəhbərliyini qərbyönlü olmaqda ittiham edib və “Sülh qovşağı” nəqliyyat layihəsi ideyasını tənqid edib. Belə ki, Lavrov, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın regionda tranzit şəraiti ilə bağlı açıqlamalarında məntiq görmədiyini bildirib. Bu, ilk növbədə, Paşinyanın “Azərbaycandan Naxçıvana İran ərazisindən tranzit üçün yaradılan şəraitin Ermənistan ərazisindən tranzit üçün də yaradılması” ilə bağlı bəyanatına aiddir.

Lavrov Avropa İttifaqı və ABŞ-ın “Ermənistanla Azərbaycan arasında sərhədin delimitasiyasını öz üsulları ilə, Moskvadan yan keçməklə təşkil etmək” cəhdlərini də tənqid edib. Onun sözlərinə görə, Zaqafqaziya üçün “3+3” formatı regionun problemlərinin xarici təsirlərdən uzaq həlli üçün perspektivli variantdır.

Burada ən maraqlı məsələ Rusiya XİN rəhbərinin birinci açıqlamasıdır. Həqiqətənmi vəziyyət elədir ki, Azərbaycan Ermənistanla məhz Rusiya ərazisində sülh müqaviləsi imzalamağa razıdır? Lavrov iddia edir ki, “bu faktdır”. Azərbaycan rəhbərliyinin bu razılığının səbəbi nə ola bilər? Bəlkə bu, son vaxtlar münasibətləri yaxşı olmayan Qərbi qıcıqlandırmaq üçün növbəti fürsətdir? Bəs Kremli alternativ hesab etmək olarmı? Bu, Azərbaycanın maraqlarına uyğundurmu? Bəs Lavrova İrəvanın bu məsələdə mövqeyi niyə aydın deyil? Belə çıxır ki, İrəvan doğrudan da Bakıdan fərqli olaraq bu tarixi müqaviləni Moskvanın himayəsi altında bağlamağa meylli deyil?

old.pressklub.az-ın suallarını tanınmış ekspertlər cavablandırıb.

Onun fikrincə, problem, təəssüf ki, Azərbaycanın bütün bu məsələlərdə Rusiyanın yanında olmasındadır. “Birincisi, Moskvanın anti-Qərb ritorikası 100% Bakının eyni ritorikası ilə üst-üstə düşür. Daha doğrusu, hətta əksinə. İkincisi, Azərbaycan nədənsə təkid edir ki, Zəngəzur dəhlizi Rusiyanın vasitəçiliyi ilə açılmalı və onun nəzarəti altında fəaliyyət göstərməlidir. Niyəsi anlaşılmır? Azərbaycan bir tərəfdən Ermənistanla ikitərəfli platformada, yəni vasitəçilərsiz sülh müqaviləsi bağlamağa hazır olduğunu bəyan edir və eyni zamanda İrəvanın Zəngəzur dəhlizinin İran ərazisindən Naxçıvana gedən yol kimi eyni formatda açılması təklifini birmənalı şəkildə niyə rədd edir? Belə çıxır ki, rəsmi Bakının Rusiya qarşısında müəyyən öhdəliklər götürdüyünü güman etmək olar və ona görə də Lavrov Azərbaycan adından bu qədər açıq və abırsız şəkildə danışır. Və bu zaman Bakı buna heç bir reaksiya vermir. Təsəvvür edək ki, Qərbin xarici işlər nazirlərindən biri təxminən eyni tonda Azərbaycanın adından danışsaydı nə baş verərdi. Deyək ki, Almaniyanın, Böyük Britaniyanın və ya elə ABŞ dövlət katibinin. Bakıdan dərhal mənfi reaksiya olacağına zərrə qədər də şübhə yoxdur. Amma təəssüf ki, Moskvanın timsalında biz bunu görmürük”, – ekspert bildirir.

Oruclu sual edir: Lavrov nə demək istəyir? “O, açıq şəkildə bildirir ki, Azərbaycanla tərəfdaşıq, demək olar ki, müttəfiqik və Ermənistanın qərbyönlü kursdan əl çəkməsi üçün ona təzyiq göstərməkdə Azərbaycanın bizə kömək edəcəyi barədə razılaşmışıq. Bu baxımdan, tamamilə aydındır ki, belə bir mövqe birmənalı olaraq Azərbaycanın maraqlarına uyğun deyil. Çünki indi elə bir dövrdür ki, ölkələr az qala hər gün mövqelərini, tərəfdaşlarını, planlarını dəyişirlər. Qərbə, ABŞ-a, Rusiyaya münasibətini mütəmadi olaraq dəyişən Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərini misal çəkə bilərəm. Bu gün bir qoşquda, sabah digərində, üçüncü gün üçüncüdə olurlar. Yaxud Hindistanın davranışını götürək.

Və bu fonda Azərbaycan birmənalı olaraq Rusiyayönlü siyasət nümayiş etdirir. Bu, bizim maraqlarımıza uyğun deyil, çünki altı ay və ya bir ildən sonra Rusiyanın bizə münasibətinin necə olacağını bilmirik. Hökumətimizdən soruşmalıyıq ki, niyə Cənubi Qafqazda az qala Rusiyanın vəkilinə çevrilib? Bizim regionda bütün münaqişələri Rusiya yaratmayıb? Özü də, dünən yox, 200 il əvvəl. Problem budur”, - Oruclu deyir.

“Ancaq Qarabağ münaqişəsi başa çatdıqdan sonra Kremlin tərəflərə nə verə biləcəyi tam bəlli deyil, - siyasətçi deyir. - 2020-ci ildə imzalanan əvvəlki razılaşmaların pozulmasından sonra kiminsə onu hər hansı bir təminatçı hesab etməsi çətindir”.

Bundan əlavə, Javoronkov xatırladır ki, Azərbaycan daima sazişi vasitəçilərsiz bağlamaq istəyini bəyan edib və bir neçə gün əvvəl Ermənistan parlamentinin sədri Alen Simonyan da buna hazır olduqlarını bəyan edib.

“Beləliklə, hesab edirəm ki, Lavrovun bəyanatı tərəflərin razılığa gələ bilməyəcəyi hal üçün nəzərdə tutulub və çoxdan irəli sürülən məntiqi əks etdirir - uğursuzluğa görə Ermənistan günahkar sayılacaq, Rusiya isə sülh müqaviləsini necə bağlamaq lazım olduğunu bilən sirrin daşıyıcısı elan ediləcək. Amma müqavilə bağlanarsa, Lavrovun deməyə sözü qalmayacaq”, - deyə moskvalı politoloq hesab edir.

Rauf Orucov