Azərbaycan Nazirlər Kabineti istehsal tarixi 10 ildən çox olan minik avtomobillərinin ölkəyə idxalının məhdudlaşdırılması (qadağan edilməsi) haqqında 94-cü qərarı qəbul edib. Sənədə verilən izahatda bildirilir ki, qətnamə insanların həyat və sağlamlığının, ətraf mühitin qorunması, avtonəqliyyat vasitələri tərəfindən atmosferə zərərli maddələrin atılmasının azaldılması və ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması məqsədi daşıyır. O, həmçinin qeyd edir ki, statistikaya əsasən, bu gün Azərbaycanda 1,4 milyondan çox avtomobil var ki, onların da 80%-dən çoxu (1,3 milyon) istehsal müddəti 10 ildən çox olan avtomobillərdir.

Hökumətin sənədində deyilir ki, Nazirlər Kabineti ölkədə köhnə avtomobillərin sayını azaltmaqla işlənmiş qazların tullantılarını azaltmaq, Azərbaycanda avtomobil istehsalını stimullaşdırmaq və alıcıları elektromobil almağa yönəltmək məqsədini güdür.

Yeni idxal məhdudiyyətləri 30 gün sonra, yəni aprelin 28-dən qüvvəyə minəcək.

Bu qərar Azərbaycanın 2030-cu ilə qədər sosial-iqtisadi inkişafının Milli Prioritetlərinin həyata keçirilməsinin sürətləndirilməsi vəzifəsini güdən bir sıra qərarlardan biridir. Belə qərarlar sırasında Nazirlər Kabinetinin 2019-cu il yanvarın 1-dən qüvvəyə minmiş elektrik mühərrikli avtomobillərin idxalına görə vergi ödənişlərinin ləğv edilməsi haqqında qərarını qeyd edirik. 2022-ci il yanvarın 1-dən isə idxalla yanaşı, belə avtomobillərin (hibrid daxili yanma mühərrikləri 2500 kubsantimetrdən çox olmayan və elektrik) satışına, habelə belə avtomobillər üçün yanacaqdoldurma cihazlarının idxalına görə vergi rüsumları götürülüb. Qərarın müddəti üç ildir.

2014-cü il aprelin 1-dən Azərbaycana 2005-ci ildən əvvəl istehsal olunmuş Avropa avtomobillərinin, 2004-cü ildən köhnə Amerika avtomobillərinin, 2011-ci ildən köhnə Yaponiya və Çin avtomobillərinin, 2006-cı ildən köhnə Koreya avtomobillərinin, 2009-cu ildən köhnə Türkiyə avtomobillərinin idxalına qadağa qoyulub. Beləliklə, mühərriki Avro-4 standartından aşağı olan avtomobillərin idxalına qadağa qoyulub. Avro-4 standartına cavab verən Rusiya avtomobillərinin idxalına icazə verilir.

2012-ci il mayın 1-dən AZS 635-2012 dövlət standartı tətbiq edilib ki, ona görə Azərbaycana gətirilən və ölkədə istehsal olunan avtomobillərdə ABS antiblok əyləc sistemi və ən azı bir təhlükəsizlik yastığı olmalıdır. Bununla bağlı Rusiyadan Azərbaycana belə sistemlərlə təchiz olunmayan avtomobillərin idxalına qadağa qoyulub.

Qeyd edək ki, Azərbaycanda avtomobillərin idxalına qoyulan məhdudiyyətlər Avropada ətraf mühitin çirklənməsinə qarşı analoji tədbirlərə paralel olaraq həyata keçirilir. Aİ 2035-ci ildən dizel və daxili yanma mühərrikli avtomobillərin istehsalını və idxalını qadağan edəcək.

Nazirlər Kabineti istismar müddəti 10 ildən artıq olan avtomobillərin ölkəyə gətirilməsinə qadağa qoyulması ilə bağlı qərarına izahat yayıb. İki istisna izah edilir. Yeni qayda nadir avtomobillərə şamil edilmir. Amma Nazirlər Kabineti izah etmir ki, avtomobilin nadirliyini hansı kriteriyalar müəyyənləşdirir: istehsal ili, salamat qalan nüsxələrin sayı, dizaynın unikallığı, yoxsa digər göstəricilər?

İkinci istisna: qərar qəbul edilən vaxt müvəqqəti olaraq Azərbaycan gömrüyü ərazisində olan avtomobillərə qadağa tətbiq edilmir.

Bununla yanaşı, Nazirlər Kabinetinin yeni qərarında mühüm nüanslar izah edilmir. Onların həll olunmaması avtomobil idxalçılarının müflisləşməsinə səbəb ola bilər. Məsələ burasındadır ki, bu il Azərbaycana avtomobil idxalı artıb, 2023-cü ilin yanvar-fevral aylarında idxal göstəriciləri 199,3 milyon ABŞ dolları məbləğində müxtəlif təyinatlı 13 939 avtomobilə çatdırılıb. Bunun 80 faizi 11,2 min avtomobildir. Onlar 10 və daha çox il əvvəl istehsal edilib.

Ən uzaq ölkədən - ABŞ-dan avtomobillərin daşınma müddəti 8-10 həftə və ya iki ay yarıma qədər dəyişir. Nəticədə xaricdən alınıb Azərbaycana göndərilən bir neçə min avtomobil Azərbaycanda rəsmiləşdirilməyəcək. Bəs bu avtomobilləri alan vətəndaşlar nə etsin? Heç bir qanun və ya norma bu vəziyyəti tənzimləmir. Ölkə hökuməti, konkret olaraq Dövlət Gömrük Komitəsi Nazirlər Kabinetinin çətin maliyyə vəziyyətinə saldığı çoxsaylı vətəndaşların suallarına cavab verməli olacaq. Xüsusilə xaricdən istehsal tarixi 10 ildən az, daxili yanma mühərrikli və ya dizel mühərrikli avtomobillər almaq üçün bank krediti götürən vətəndaşlara ağır zərbə dəyib.

Martın 30-da Dövlət Gömrük Komitəsi son qərarın martın 29-da xaricdən avtomobil almış vətəndaşlara təsir etməyəcəyini açıqlayaraq bu kolliziyaya aydınlıq gətirib. “Gömrük rəsmiləşdirilməsi 2023-cü il martın 29-dək (29-u daxil olmaqla) xaricdən alınmış və bunu təsdiq edən müvafiq ödəniş sənədləri gömrük orqanlarına təqdim edilməklə idxal ediləcək avtonəqliyyat vasitələri üçün nəzərdə tutulub”, - deyə Azərbaycan Gömrük İdarəsinin Mülki Məcəlləsində qeyd olunub.

“2023-cü il martın 29-dək (29-u daxil) xaricdən alınmış və bunu təsdiq edən müvafiq ödəniş sənədləri gömrük orqanlarına təqdim edilməklə idxal ediləcək avtonəqliyyat vasitələri üçün gömrük rəsmiləşdirilməsi nəzərdə tutulur”, - Azərbaycan Dövlət Gömrük Komitəsindən bildirilib.