Keçmiş Gəmi yanacaq dərnəyi başçısı Ali Dəniz Eraydının İstanbul Anadolu Yakası Terror və Mütəşəkkil Cinayətlər İstintaq Bürosuna etdiyi şikayətdə tanınmış azərbaycanlı iş adamı Anar Əlizadənin də adı keçir. 

Türkiyənin “Cümhuriyyet” qəzetinin yazdığına görə, Ali Dəniz Eraydın Liviyada general Haftarın nəzarəti altında olan ərazilərdən çıxarılması qadağan edilən neftin Maltadan gətirilən məhsul adı ilə ölkə daxilində satıldığını göstərən sənədləri prokurorluğa təqdim edib. 

Prokurorluq cinayətdə ittiham olunanlara qarşı Türkiyə Cəza Məcəlləsinin 153/2 maddəsi ilə tədbir görülməsini tələb etsə də, təqsirləndirilənlərə - Poliport Kimya AŞ, Polisan Holding AŞ, Alkagesta Ltd., Alkagesta Petrol ve Tarım Ltd., Coral Energy DMCC, Coral Eenergy PTE. Ltd., Maddox SA. Maddoxs DMCC və Anar Əlizadəyə qarşı hələ ki, heç bir iddia qaldırılmayıb.

Eraydın tərəfindən "fırıldaqçılıqla göndərmə" adı ilə təqdim edilən sənədlərdə göndərişlər belədir:

İlk tədarük 

“Cümhuriyyet” yazır ki, “MT TONY” adlı gəmi 04.11.2022-ci il tarixində “Gebze Poliport” limanına Maltadan yüklənmiş 2.482.732 litr benzinin boşaldılması ilə bağlı gömrük bəyannaməsi verib. Bəyannamədə satıcı şirkət “Alkagesta Ltd. Malta”, alıcı şirkət isə “Alkagesta Ltd Mersin” şirkəti göstərilib. Məhsulun yükləmə limanı və istehsalçı ölkə olaraq Türkmənistanın adı keçir. Beləliklə, malın göndərilməsi ilə bağlı hazırlanmış sənədlərdə bu bəyannamə ilə açıq-aşkar ziddiyyətlər var. 

“Alkagesta Malta” bəyannamədə alıcı kimi göstərildiyi halda, malın alıcısı fakturada “Alkesta Mersin” şirkətidir. Bəyannamədə yükləmə limanı Malta kimi görünsə də, fakturada və gəmi kapitanının bütün bəyannamələrində OPL (portdan kənar limitlər) kimi göstərilir. Bu termin Malta limanından kənarda yükləmələr deməkdir.

Eynilə, gəmi agentliyi tərəfindən “Malta Freeport Destripark” yükləmə limanı kimi göstərilib. Faktura və gəmi kapitanının ifadələrinin əksinə olaraq, bu liman Malta sərhədləri daxilində yerləşir və əsasən konteynerlərin saxlanması xidmətləri ilə məşğuldur. Bəyannamədə məhsulun mənşəyi Malta olduğu halda, fakturada Türkmənistana məxsus olması göstərilir. Bununla belə, məhsulun yükləndiyi limanla bağlı heç bir sənəd, möhür, imza, məsul şəxs/şirkət adı və ya sorğu hesabatı yoxdur. Beynəlxalq ticarətin predmeti olan məhsulun mənşəyi ilə bağlı belə bir sənədlərin olmaması ticarət praktikasına ziddir.

İkinci tədarük 

24.11.2022-ci il tarixində “MT İSTRA” adlı gəmi Maltadan yüklənmiş 3.279.975 litr benzinin “Gebze Poliport” limanına boşaldılması üçün gömrük bəyannaməsi təqdim edib.

Bu bəyannaməyə əsasən, satış şirkəti “Alkagesta LTD Malta”, alıcı şirkət “Alkagesta LTD Mersin”, yükləmə limanı və məhsulun istehsal ölkəsi Malta və mənşəyi Türkmənistan nefti göstərilib. Digər tərəfdən, bəyannamədə alıcı şirkət “Alkagesta LTD Mersin” olduğu halda, fakturada alıcı şirkət “Alkagesta Malta”dır. Bəyannamədə yükləmə limanı Malta olduğu halda, Malta faktura və gəmi kapitanının bəyannamələrində OPL (port sərhədlərindən kənar) kimi göstərilir. O, həmçinin gəmi agentliyi tərəfindən yükləmə limanı (Malta FREEPORT Destripark) kimi göstərilir. Məhsulun mənşəyi bəyannamədə Malta olduğu halda, fakturada Türkmənistandır. Bir sözlə, məhsulun yükləndiyi limanla bağlı heç bir sənəd, möhür, imza və ya məsul şəxsin/şirkətin adı və ya sorğu hesabatı yoxdur.

Üçüncü tədarük

10.12.2022-ci il tarixində “MT TONY” adlı gəmi Maltadan yüklənmiş 2.777.744 litr qaz kondensatının “Gebze Poliport” limanına boşaldılması üçün gömrük orqanına bəyannamə verib.

Bu bəyannamədə satıcı şirkət “Alkagesta LTD Malta”, alıcı şirkət “Alkagesta Mersin”, yükləmə limanı və məhsulun istehsal ölkəsi Malta və mənşəyi Türkmənistan göstərilib. Digər tərəfdən, alıcı şirkət təqdim etdiyi bəyannaməsində “Alakesta LTD Mersin” kimi göstərildiyi halda, alıcı şirkət fakturada “Alkagesta Malta” kimi göstərilir. Yükləmə limanı bəyannamədə Malta olduğu halda, Malta fakturada və bütün bəyannamələrində OPL-dir. Yenə də gəmi agentliyi tərəfindən “Malta FREEPORT Destripark” yükləmə limanı kimi göstərilir. Məhsulun mənşəyi bəyannamədə Malta olduğu halda, fakturada Türkmənistan göstərilib. Bir sözlə, məhsulun yükləndiyi limanla bağlı sənəd, möhür, imza, məsul şəxs/şirkət və ya sorğu hesabatı kimi sənəd yoxdur.

“Bu Türkmənistan nefti deyil...”

İstanbul Anadolu Prokurorluğuna şikayət edən Ali Deniz Eraydın Maltadan gətirilən neftin Türkmənistan mənşəli olması ehtimalının yükdaşıma qiymətlərinin artması və maya dəyərini yüksəltməsi səbəbindən normal ticarət anlayışına zidd olduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, Türkmənistan mənşəli olduğu iddia edilən sözügedən neft məhsullarının əvvəlcə Maltaya, sonra isə Türkiyə limanlarına çatdırılması ticarət qanunlarına qanuna ziddir: 

“Əslində, qazoil Maltaya və coğrafi cəhətdən bu bölgələrə yaxın olan neftayırma zavodları və anbarlardan tədarük edilir. Türkmənistandan gələn neft məhsulları yay aylarında gəmilərlə Rusiya limanlarından Qara dənizə aparılır və oradan başqa limanlara çatdırılır. Çay tipli gəmilərin səyahət məsafələrinin məhdud olması səbəbindən bu məhsullar ümumiyyətlə Qara dənizlə həmsərhəd dövlətlər tərəfindən alınır. Qış aylarında Türkmənistandan gələn neft çayların donması səbəbindən Azərbaycan üzərindən dəmir yolu ilə Gürcüstanın Kulevi və Batumi limanlarındakı anbarlara gətirilir və buradan başqa ölkələrə daşınır. Məsafə artdıqca yüklərin maya dəyəri yüksəldiyi üçün Qara dəniz və Egey dənizindəki limanlar türkmən mənşəli məhsulların satışı üçün cəlbedici deyil. Bu kontekstdə sözügedən məhsulların türkmən mənşəli olması mümkün deyil. Maltadan yükləndiyi iddia edilən türkmən mənşəli məhsul, əslində Liviyadan Haftar və “Vaqner”in nəzarətində olan Rusiya mənşəli qazoil məhsuludur”. 

Eraydın sonda qeyd edir ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının dərc etdiyi hesabatda “MT TONY” və “MT ISRA” gəmilərinin qeyd olunan tarixlərdə Liviyanın Benqazi limanından yola salındığı məlum olub.

ANAR ƏLİZADƏ KİMDİR? 

Anar Əlizadə - azərbaycanlı iş adamı, Union Grand Energy Şirkətlər Qrupunun sahibi və Baş İcraçı Direktoru, “Baku Business Factory”nin təsisçisi, Socar Trading-nin təsisçisi (digər təsisçilər: SOCAR, Valeri Qolovuşkin) və keçmiş prezidentidir. Hazırda Anar Əlizadə dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən Azərbaycan, BƏƏ, Türkiyə və Sinqapurda neft, tikinti, ticarət və sənaye sahələrində fəaliyyət göstərən bir sıra şirkətləri idarə edir.

Hazırladı: Turqut